Umieszczenie oznaczenia CE na maszynie nie jest tylko formalnością. Za tym symbolem stoi cały proces oceny ryzyka, weryfikacji rozwiązań bezpieczeństwa oraz zgodności z unijnymi przepisami, które opisuje Dyrektywa Maszynowa 2006/42/WE i – coraz częściej – Rozporządzenie 2023/1230/UE. Maszyna, która nie przeszła tej procedury, stwarza zarówno zagrożenie dla pracowników, jak i poważne ryzyko dla firmy. Poniżej przyjrzymy się temu, jak brak oznakowania CE wpływa na różne aspekty prawne, finansowe i organizacyjne.
1. Odpowiedzialność producenta i użytkownika
Producent wprowadzający urządzenie na rynek Unii Europejskiej powinien przejść proces oceny zgodności, sporządzić dokumentację techniczną i wystawić deklarację zgodności UE. Jeśli tego zabrakło, maszyna formalnie nie spełnia wymagań i nie powinna w ogóle trafić do obrotu. Jednak to nie tylko producent jest obarczony odpowiedzialnością – użytkownik, który eksploatuje urządzenie bez CE, także bierze na siebie potencjalne konsekwencje. Organy nadzoru mogą wymagać wyłączenia takiego sprzętu z użytku i nałożyć kary na przedsiębiorstwo, a jeśli dojdzie do wypadku, konsekwencje bywają jeszcze poważniejsze.
2. Konsekwencje prawne
Maszyna bez CE jest formalnie wykluczona z legalnego obrotu na rynku UE. Oznacza to, że w razie kontroli inspektorzy mogą nakazać natychmiastowe wstrzymanie jej eksploatacji, a firmie grożą wysokie kary finansowe. W ekstremalnej sytuacji, gdy zdarzy się wypadek z jej udziałem, dochodzenia mogą doprowadzić do odpowiedzialności karnej osób decyzyjnych. Dla przedsiębiorstwa oznacza to nie tylko straty finansowe, ale także utratę zaufania pracowników i kontrahentów, co może nadwyrężyć jego reputację na rynku.
3. Zagrożenia dla bezpieczeństwa
Urządzenie, którego zgodność z przepisami nie została zweryfikowana, może być wyposażone w nieodpowiednie systemy zatrzymania awaryjnego, niewystarczające osłony czy wadliwe układy sterowania. Brak badań dobiegu maszyny lub niska rozdzielczość czujników bezpieczeństwa to typowe przykłady problemów, które mogą doprowadzić do wypadków. Konsekwencje dla zdrowia i życia pracowników bywają w takich przypadkach drastyczne, a wypadek w zakładzie pracy zawsze uruchamia procedury prawne i inspekcje, które mogą zatrzymać produkcję na dłuższy czas.
4. Ryzyko utraty ubezpieczenia
Dla firm bezpieczna i zgodna z przepisami maszyna to również warunek wypłaty odszkodowań z polis ubezpieczeniowych. Jeżeli ubezpieczyciel wykryje, że w momencie wypadku przedsiębiorstwo korzystało ze sprzętu nieposiadającego oznakowania CE, może odmówić wypłaty świadczeń. Koszty odszkodowań, leczenia poszkodowanych czy naprawy infrastruktury spadają wtedy w całości na przedsiębiorcę. Taka sytuacja oznacza poważne straty i utratę płynności finansowej, szczególnie w średnich i mniejszych zakładach.
5. Koszty dostosowania i przestoje produkcyjne
Jeżeli firma zdecyduje się na przywrócenie maszyny do stanu zgodnego z wymogami prawnymi, zazwyczaj musi wdrożyć cały szereg zmian technicznych. Oznacza to zaprojektowanie nowych osłon, dodanie układów bezpieczeństwa czy zaktualizowanie dokumentacji. W praktyce urządzenie może być wyłączone z eksploatacji na wiele dni lub tygodni, co prowadzi do kosztownych przestojów. Dla przedsiębiorstw, które mają mocno napięty harmonogram zleceń, każdy dzień bez maszyn to realna strata przychodów.
6. Jak można uniknąć problemów?
Najlepszym rozwiązaniem jest unikanie zakupu urządzeń bez certyfikacji CE. Jeśli jednak przedsiębiorstwo ma już taką maszynę, rozsądną opcją staje się przeprowadzenie analizy ryzyka i doprowadzenie jej do stanu zgodnego z obowiązującymi normami. Czasem to przebudowa i wymiana kluczowych elementów, innym razem – nowy projekt funkcji bezpieczeństwa czy wprowadzenie modernizacji w systemie sterowania. Zazwyczaj cały ten proces angażuje inżynierów oraz specjalistyczne firmy, a także wymaga czasu i środków finansowych. Jednak w dłuższej perspektywie jest korzystniejszy niż eksploatowanie maszyny w stanie niezgodnym z przepisami.
Maszyna pozbawiona oznaczenia CE wiąże się z wieloma zagrożeniami i komplikacjami – od ryzyka prawno-finansowego, przez zwiększone niebezpieczeństwo wypadków, aż po trudności z uzyskaniem odszkodowania w razie awarii. Wszystko to może doprowadzić do przestojów i poważnych strat w produkcji. Dla przedsiębiorstw inwestujących w rozwój i stabilność jest więc oczywiste, że praca z urządzeniami bez CE stanowi grę niewartą ryzyka. Zdecydowanie lepiej postawić na modernizację sprzętu lub nabycie nowych, certyfikowanych maszyn, niż zmagać się z konsekwencjami nieprzemyślanych decyzji.
